โภชนาการสำหรับผู้ป่วยในระยะพักฟื้น

โภชนาการสำหรับผู้ป่วยระยะพักฟื้น

เมื่อเกิดการเจ็บป่วยและได้รับการรักษาจนอยู่ในระยะฟักฟื้นแล้ว ผู้ป่วยจะสามารถฟื้นตัวเป็นปกติและกลับคืนสู่สภาพปกติได้อย่างรวดเร็วหรือไม่นั้น กำลังใจที่ดีจากคนใกล้ชิดมีส่วนสำคัญอย่างมาก นอกจากนี้ ผู้ป่วยควรได้รับสารอาหารที่ดีมีประโยชน์อย่างครบถ้วนและเหมาะสม เพราะผู้ป่วยในระยะพักฟื้นจำเป็นต้องได้รับสารอาหารอย่างเพียงพอ เพื่อให้ร่างกายนำไปใช้ซ่อมแซมส่วนต่างๆ ที่สึกหรอและเปลี่ยนเป็นพลังงาน ช่วยฟื้นฟูร่างกายในระยะยาวและป้องกันภาวะขาดสารอาหาร

ปัจจัยที่ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถทานอาหารเหมือนเดิมได้

เมื่อมีอาการเจ็บป่วย หนึ่งในภาวะที่สามารถเกิดขึ้นได้คืออาการเบื่ออาหาร ซึ่งเป็นหนึ่งในผลข้างเคียงของความผิดปกติทางร่างกายและจิตใจที่ส่งผลให้ผู้ป่วยมีความอยากอาหารลดลง ซึ่งอาการเบื่ออาหารนี้สามารถนำไปสู่อาการ อื่น ๆ ได้ เช่น การขาดสารอาหาร น้ำหนักลดจนซูบผอม ไร้เรี่ยวแรง หรือหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจทำให้อาการเจ็บป่วยนั้นรุนแรงขึ้นกว่าเดิม และหากผู้ป่วยมีอาการเบื่ออาหารในระยะพักฟื้นจะทำให้การฟื้นตัวของร่างกายช้าลง และง่ายต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนอีกด้วย

การเบื่ออาหารในผู้ป่วยเกิดได้จากหลายสาเหตุ¹ เช่น ปัญหาสุขภาพทางกาย เช่น การเบื่ออาหารจากการติดเชื้อหรือการอักเสบตามอวัยวะต่าง ๆ ซึ่งการเบื่ออาหารนี้จะหายไปเมื่อการติดเชื้อหรือการอักเสบได้รับการรักษาจนหายเป็นปกติ นอกจากนี้การเบื่ออาหารอาจเกิดได้จากปัญหาสุขภาพทางจิต ซึ่งถือเป็นหนึ่งในอาการที่สามารถบ่งชี้ถึงกลุ่มอาการทางจิตต่าง ๆ เช่น โรคซึมเศร้า หรือภาวะความเครียด เป็นต้น และยังสามารถเป็นหนึ่งในอาการของโรคบกพร่องทางการกิน และการเบื่ออาหารเนื่องจากผลข้างเคียงของการใช้ยา การใช้ยาบางประเภทในการรักษาอาการเจ็บป่วยอาจมีส่วนทำให้เกิดการเบื่ออาหารได้ ดังนั้น จึงควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์เพื่อปรับปริมาณหรือชนิดยาให้เหมาะสม เพื่อป้องกันภาวะขาดสารอาหาร

โภชนาการสำหรับการฟื้นฟูร่างกายผู้ป่วย

ช่วงที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะพักฟื้นจะเป็นช่วงที่ร่างกายต้องการพลังงานและสารอาหารอย่างเพียงพอและเหมาะสม

การเจ็บป่วยของร่างกายอาจทำให้ผู้ป่วยบางคนมีอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ทำให้ได้รับพลังงานและสารอาหารไม่เพียงพอ ร่างกายจึงมีการสลายกล้ามเนื้อและไขมันเพื่อนำมาใช้เป็นพลังงาน ประกอบกับระบบต่าง ๆ ในร่างกายกำลังฟื้นฟูและไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ดังนั้น ในระยะแรกอาหารที่รับประทานควรเป็นอาหารอ่อน ๆ ที่ย่อยง่ายและดูดซึมได้เร็ว และควรเลือกรับประทานอาหารได้รับสารอาหารและพลังงานที่เพียงพอและเหมาะสม ซึ่งจะช่วยให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้เร็ว ดังนี้

• อาหารที่มีโปรตีนมีคุณภาพ เพื่อนำไปใช้ซ่อมแซมเนื้อเยื่อและกล้ามเนื้อที่สลายไป สร้างเม็ดเลือดแดง ส่งเสริมการสร้างเม็ดเลือดขาว เพื่อเป็นภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย โดยควรเลือกโปรตีนจากเนื้อสัตว์ เช่น เนื้อไก่ไม่ติดหนัง เนื้อหมูไม่ติดมัน ปลา ไข่ ทะเล และโปรตีนจากพืช เช่น ถั่วเมล็ดแห้ง เต้าหู้ เป็นต้น
• อาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตที่ดีมีใยอาหารสูง เนื่องจากคาร์โบไฮเดรตเป็นพลังงานหลักของร่างกาย ส่วนใยอาหาร จะมีส่วนลดการเกิดอาการท้องผูก อาหารประเภทนี้ เช่น ข้าว ธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ ลูกเดือย ถั่วเมล็ดแห้ง ข้าวโพด ขนมปังโฮลวีต เผือก มัน ฟักทอง
• อาหารที่มีโอเมก้า 3 ซึ่งมีส่วนช่วยลดภาวะการอักเสบที่เกิดขึ้นในร่างกายได้ เช่น อาหารทะเลหรือปลาทะเล เช่น ปลาทู ปลาทูน่า ปลาซาร์ดีน ปลากะพง ปลาน้ำจืด เป็นต้น รวมถึงถั่วเมล็ดแห้งต่าง ๆ และเลือกน้ำมันที่ใช้ประกอบอาหารชนิดที่มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวสูง ได้แก่ น้ำมันรำข้าว น้ำมันมะกอก น้ำมันคาโนล่า และน้ำมันเมล็ดชา
• นมหรือผลิตภัณฑ์จากนมที่มีไขมันต่ำหรือขาดมันเนย รวมทั้งโยเกิร์ตรสธรรมชาติที่จะช่วยให้ร่างกายได้รับโปรตีน แคลเซียม และจุลินทรีย์สุขภาพดีและที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย
• ผักและผลไม้สีต่าง ๆ ซึ่งเป็นแหล่งวิตามินและแร่ธาตุที่มีประโยชน์ อุดมไปด้วยเบต้าแคโรทีน วิตามิน ซี อี และเอ ซึ่งมีส่วนช่วยในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันเพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนหรือการติดเชื้อ วิตามินและแร่ธาตุเหล่านี้มีส่วนช่วยในการดูดซึมสารอาหารต่าง ๆ เข้าสู่ร่างกาย

ผู้ป่วยที่อยู่ในระยะพักฟื้นควรได้รับสารอาหารที่ครบ 5 หมู่มีสารอาหารที่หลากหลายเพื่อทำให้ร่างกายมีสุขภาพที่ดีและลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนในระหว่างพักฟื้นได้

อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงสำหรับผู้ป่วยระหว่างการพักฟื้น²

ระหว่างการพักฟื้นของผู้ป่วย อาหารที่ควรเลี่ยง เนื่องจากอาจส่งผลด้านลบต่อสุขภาพและทำให้ฟื้นตัวได้ช้า เช่น อาหารที่มีไขมันสูง กลุ่มอาหารเบเกอรี่ อาหารแปรรูปจากเนื้อสัตว์ เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และคาเฟอีน และอาหารกึ่งสุกกึ่งดิบ

นอกจากอาหารบางประเภทที่ควรหลีกเลี่ยงแล้ว การปรับพฤติกรรมถือเป็นอีกหนึ่งความจำเป็น โดยผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ การนอนดึก หรือความเครียด เพื่อให้ทั้งร่างกายและจิตใจได้พักผ่อนและฟื้นฟูได้อย่างเต็มที่

TH.2022.26791.ENS.1(v1.0)©2022Abbott

ที่มา:
¹https://www.pobpad.com/เบื่ออาหาร
²https://www.phyathai.com/article_detail/2995/th/เคล็ด(ไม่)ลับ_ให้คุณฟื้นฟูร่างกายได้เร็วหลังผ่าตัด?branch=PYT3
https://food.trueid.net/detail/Pb7vn4m9JNna
https://hd.co.th/anorexia-and-the-flu#:~:text=ทำไมเป็นไข้%20ไม่สบาย%20แล้วอ่อนเพลีย&text=ทำให้ร่างกายต้องการพลังงานจาก,ที่สะสมไว้มาใช้
RAMA Square - โภชนาการอาหารกับผู้ป่วยช่วงพักฟื้น 12/05/63 l RAMA CHANNEL
https://www.thonburihospital.com/Food_for_HeartandVessel_disease.html